रेडियो नेपालको सामाजिक इतिहास

सूचना र मनोरञ्जनको प्रसारणमा अर्धशताब्दीभन्दा लामो समयदेखि अविछिन्न सक्रिय रेडियो नेपाल अचेल आम बहसबाहिर परेको छ । यद्यपि जनशक्ति , भौतिक पर्ूवाधार, प्रसारणको देशव्यापी पहुँच, अनुभव इत्यादि कारणले यसको प्रभाव र भूमिका महत्वपूर्ण छ । धेरै नेपालीहरूको अभिन्न अनुभवका रूपमा स्थापित रेडियो नेपालबारे विस्तृत अनुसन्धान र अध्ययन आवश्यक भए पनि यस्तो हुन सकेको छैन । यस सन्दर्भमा ' नेपाली समाजमा रेडियो' भन्ने बृहत र्शीषकअन्तर्गत गरिएको अध्ययनको परिणाम स्वरूप यो पुस्तक तयार भएको हो ।

यस पुस्तकमा परिचयबाहेक तीन मुख्य खण्डहरू छन् । संस्थागत पक्षहरू , कार्यक्रम र उत्पादन तथा श्रोता र समाज र्शीषकका यी तीन मुख्य खण्डभित्र २३ वटा लेखहरू संयोजन गरिएको छ । संस्थागत पक्षहरूअन्तर्गतका लेखहरूले रेडियो नेपालको ऐतिहासिक विकासक्रमको नालीवेली पेश गरेका छन् । कार्यक्रम र उत्पादन खण्डमा केही कार्यक्रमको चर्चाका साथसाथै समग्र कार्यक्रमको उत्पादन र प्रसारण प्रक्रियाको प्रतितिधिमूलक झलक पाइन्छ । श्रोता र समाज खण्डमा परेका लेखहरूले रेडियो नेपाल र नेपाली श्रोताहरूबीचको अन्तरसम्बन्ध केलाएका छन् । यस खण्डका केही लेखले रेडियो नेपालमा विभिन्न पिछडिएका वर्गको स्थान खोज्ने प्रयास पनि गरेका छन् ।यो पुस्तकले रेडियो नेपाललाई विभिन्न कोणबाट हेर्न मद्दत गर्छ । रेडियो नेपालबारे नेपाली समाजमा रहेको ज्ञानको प्रशोधन र विस्तार गरी नयाँ अनुसन्धानकर्ताहरूलाई यसका अन्य पक्षहरुतर्फ आकर्षा गर्न यो पुस्तक उपयोगी छ ।

प्रत्यूष वन्त, शेखर पराजुली, देवराज हुमागाईं, कृष्ण अधिकारी र कोमल भट्ट मार्टिन चौतारी र सामाजिक विकास तथा अनुसन्धान केन्द्रका मिडिया अनुसन्धान समूहका सदस्य हुन् ।
 

पुस्तकमा के छ -

• प्राक्कथन
• परिचय
  प्रत्यूष वन्त , शेखर पराजुली, देवराज हुमागाईं, कृष्ण अधिकारी र कोमल भट्ट
• खण्ड एकः संस्थागत पक्षहरू
  • अध्याय एकः रेडियो नेपालभन्दा पहिलेको युगमा नेपालीको रेडियो अनुभव
    प्रत्यूष वन्त
  • अध्याय दुई: रेडियो नेपालको जन्म
    तारिणीप्रसाद कोइराला
  • अध्याय तीनः रेडियो नेपालको संस्थागत विकासक्रम
    कृष्ण अधिकारी
  • अध्याय चारः सरकारी नीति योजनामा रेडियो नेपाल
    देवराज हुमागाईं
  • अध्याय पाँचः रेडियो नेपालको आर्थिक विकासक्रम
    कोमल भट्ट
• खण्ड दुईः कार्यक्रम र उत्पादन
  • अध्याय छः रेडियो नेपालका कार्यक्रम अर्धशताब्दीको समीक्षा
    देवराज हुमागाईं
  • अध्याय सातः पञ्चायतको प्रचारमा रेडियो नेपाल , २०१७- २०२२
    प्रत्यूष वन्त
  • अध्याय आठः नेपालमा रेडियो पत्रकारिताको विगत र वर्तमान
    ध्रुव थापा
  • अध्याय नौः कार्यक्रम घटना र विचारलाई खोतल्दा
    प्रज्ज्वलराज चापागाईं
  • अध्याय दशः खोज खबरको खोजी
    देवराज हुमागाईं
  • अध्याय एघारः कुरा हाकाहाकी
    गोपाल गुरागाईं
  • अध्याय बाह्रः रेडियो नाटक जिउँदै छ -
    सङ्केत कोइराला
  • अध्याय तेह्रः नेपाली सङ्गीतको विकासमा रेडियो नेपाल र संलग्न कलाकारहरू
    बुलु मुकारुङ
  • अध्याय चौधः सम्झनाका पानाहरूमा बाल कार्यक्रम
    वासुदेव मुनाल
  • अध्याय पन्ध्रः धार्मिक कार्यक्रमको नालीबेली
    पुरुषोत्तम सापकोटा
  • अध्याय सोह्रः साहित्य संसारको सेरोफेरो
    गोपालप्रसाद खतिवडा
  • अध्याय सत्रः शाही नेपाली सैनिक कार्यक्रम
    मोहन थापा
  • अध्याय अठारः रेडियो कार्यक्रम उत्पादनः साथीसँग मनका कुराको अनुभव
    विष्णुप्रसाद नेपाल र नृपराज जोशी
• खण्ड तीनः रेडियो र समाज
  • अध्याय उन्नाईसः रेडियो नेपालमा महिला कार्यक्रम विगतदेखि वर्तमानसम्म
    बीना शर्मा
  • अध्याय बीसः रेडियो नेपाल र जनजाति
    कुमार यात्रु
  • अध्याय एक्काईसः रेडियोमा मधेश र मधेशी
    धीरेन्द्र प्रेमर्षि
  • अध्याय बाईसः रेडियो नेपाल र श्रोता सर्वेक्षण
    शेखर पराजुली
  • अध्याय तेइसः रेडियो नेपालका प्रकाशनहरू
    कृष्ण अधिकारी
• सन्दर्भ सामग्री
• लेखक परिचय
• अनुक्रमणिका